Problemen van relationele aard kunnen zich in diverse settingen voordoen: met ouders, kinderen, partner, werkomgeving. Er kunnen heel veel redenen zijn, die problemen veroorzaken: geldkwesties; (gebrek aan) intimiteit; ontrouw binnen de relatie; internet (chatten, pornosites; verandering van wonen en / of werken (heimwee, aanpassings- problemen); seksuele problemen; alles wat met kinderen te maken heeft: kinderloosheid, stress rond miskraam, zwangerschap, geboorte met later misschien onenigheid over de opvoeding of moeite met het vervullen van de ouderrol; onenigheid met de eigen- of schoonfamilie; chronisch ziek zijn van een partner.
Teveel om op te noemen, vaak situationele dingen die het waard zijn het er als partners over te hebben. Maar zelfs als dit beseft wordt en de goede wil er is om erover te praten dan nog leidt, los van genoemde mogelijke oorzaken, slechte onderlinge communicatie soms zélf tot relatieproblemen. Dan gaat het vaak om structurelere zaken die ten grondslag liggen aan communicatiepatronen. Dat kan te maken hebben met verschil in persoonlijke strategieën.
Een strategie (als vakterm binnen deze context) heeft te maken met zintuiglijke voorkeuren (zien, horen, voelen, ruiken, proeven), van waaruit je als vanzelf reageert. Dat kan gemakkelijk tot misverstanden leiden. Stel, dat een visueel ingestelde partner wil laten merken, dat hij/zij van je houdt, dan zal hij/zij dat willen laten zien. Zo iemand zal dat dus automatisch (voorkeur voor het visuele) doen door middel van zichtbare attenties (leuk kledingstuk, bloemen, cadeautjes). Een auditief ingestelde partner kan dan volledig dat signaal missen en gefrustreerd uitroepen ‘Je houdt niet van me’ om de eenvoudige reden dat het nooit wordt uitgesproken. Zo ook kan een auditief ingesteld iemand vaak uitspreken dat hij/zij van de partner houdt zonder enige aanraking, maar als die partner kinestetisch (gericht op aanraking) ingesteld is zal die verontwaardigd kunnen reageren met ‘Ik merk dat anders nooit aan je, je doet of ik een besmettelijke ziekte heb.’ De voorbeelden zijn misschien wat extreem, maar waar het om gaat zal duidelijk zijn. Vele varianten zijn mogelijk.
Sterk verschillende waardenhiërarchieën is ook een veel voorkomende bron van misverstand en conflicten. Stel dat voor iemand ‘intimiteit’ het belangrijkste is binnen een relatie en dat de partner dat b.v. pas op de negende plaats heeft staan in zijn/haar lijst van belangrijke waarden, dan kun je je voorstellen hoeveel frictie dat onderling kan geven. Of de één vindt ‘uiterlijk’ het belangrijkste, terwijl de ander dat veel minder belangrijk vindt en veel meer hecht aan waarden als b.v. ‘humor’ of ‘eerlijkheid’. Therapie kan niet alleen die verschillen aan het licht brengen, maar ook zorgen voor een veel betere afstemming op elkaar.
Partners kunnen soms wel goed of veel praten, maar zonder naar elkaar te luisteren. Of de één heeft behoefte om te praten op een moment dat de ander daar even helemaal geen zin in heeft. Of de ene partner praat meer vanuit het verstand en de ander meer vanuit gevoel. Niet iedereen kan even goed over zijn /haar gevoelens praten. Er kan ruzie ontstaan door de foute toon aan te slaan, wat vaak veroorzaakt wordt door het stelselmatig innemen van een bepaalde (ego)positie binnen de relatie en daardoor onbedoeld kleinerend, bevoogdend of onderdanig overkomen.
Partners kunnen daardoor verschillen in hun neiging tot gauw klaar staan met kritiek of juist eerder in de verdediging gaan. Hoewel rationeel gezien verwijten of kritiek heel terecht kunnen lijken, roept dit gevoelsmatig meestal verzet op bij de ander en kan aanleiding zijn tot ruzie. Als je aan de negatieve uitingen van je partner een positieve draai kan geven, kan je een negatieve spiraal voorkomen. Dat is moeilijk, want je bent meestal geneigd verdedigend te reageren. Op zich is het natuurlijk goed om in plaats van ze op te kroppen je negatieve gevoelens te uiten. Veel mensen reageren instinctmatig direct ter plekke, om zichzelf te beschermen en hun eigenwaarde te verdedigen. Toch is dat meestal niet het juiste moment. Die timing zou beter kunnen. Een beetje coaching in het reguleren van en omgaan met emoties en tips voor een betere communicatie kan veel goeds doen.
